Het is altijd even schrikken als je Trump volzinnen ziet gebruiken. Dat betekent dat hij nog eens een autocue afleest, wat wil zeggen dat zijn handlangers hem op het hart gedrukt hebben even niet de aap uit te hangen gezien de ernst van de situatie. Het is een beetje zoals wanneer je oud-president George W. Bush kinderboeken zag voorlezen. Dan wist je; hier staat iets ergs te gebeuren.
Trump kneep zijn varkensoogjes tot spleetjes (voor een bril is hij te ijdel) en las verder met het enthousiasme van een bejaarde pastoor in een lege zondagsmis. Het was duidelijk dat hij net als wij, de tekst voor het eerst hoorde, terwijl hij hem voorlas. “Ik zweerde om de wetten te volgen, en dat zal ik doen.”. “Verhip,” dacht ik, “zou hij tot inkeer zijn gekomen?” (Ik denk wel vaker in krachttermen uit Suske en Wiske) “Amerika heeft creatie nodig, geen vernietiging. Samenwerking, geen minachting. Veiligheid, geen anarchie.” Hier komt het! Hij gaat zijn ontslag indienen! “Dit is een wandaad tegen de mensheid en een misdaad tegen God!” Ja! Jaaaaa!!
Maar ik was mis. De man met de balk in zijn oog stond te wijzen naar de splinter in dat van de actievoerders tegen politiegeweld. Zijn toespraak ging over de plunderingen van enkele relschoppers op de Black Lives Matter-betoging. Die begingen misdaden tegen God. Even later hield hij dreigend een bijbel omhoog voor een kerk. Abu Bakr Al-Baghdadi zou trots een traan weggepinkt hebben. “Snif, kleine dictatortjes worden groot.”
Het gebeurde afgelopen week wel vaker dat ik op radio of tv zappend midden in een gesprek terechtkwam en minutenlang instemmend kon knikken met het betoog van de spreker zonder te weten welke groep die nu precies vertegenwoordigde; de actievoerders of de politie. Of de uitspraken waren perfect inwisselbaar. Globaal kwam het hierop neer: “Geweld is ontoelaatbaar! Maar men mag niet veralgemenen. Toegegeven, er is waarschijnlijk een probleem met sommige X maar dat gaat om een minderheid! 1 of 2% of zo! Om dan alleen daarop te focussen en dan te gaan zeggen dat alle X gewelddadig zijn, dat gaat erover! X zijn niet perfect he; het zijn ook maar mensen, en ze staan onder veel stress. Wij eisen meer respect voor de X en een absolute nultolerantie voor geweld tegen X! ( X = politiemensen / actievoerders)
Geweld tegen politie of geweld door politie, het voorzetsel doet er eigenlijk niet toe. Over de kern van de zaak is iedereen het met elkaar eens. De uitwassen moeten eruit, en de acties van enkelen vertegenwoordigen niet de hele groep. Dat is de kwestie. Einde discussie, toch?
Gelukkig is er nog een zee van ruimte naast de kwestie.
“Oh, en trouwens! Die stonden veel te dicht op mekaar! Dat wordt weer een nieuwe corona-piek! Ge zult het zien! Net als met Paasmaandag toen iedereen buitenkwam en toen later bleek… euh… allez ja, dit keer wél! Gelukkig ben ik zelf wél kei-goe bezig! (Allez ja, wij hebben wel met iemand buiten de bubbel afgesproken vorige week en ook efkes langs ons moeder geweest, maar als da al nie meer mag seg! En trouwens, niemand heeft dat gezien dus dat telt niet.)
Als het louter om het besmettingsrisico te doen is, dan is het overigens de vraag wat het minste risico op virusverspreiding had opgeleverd: een vreedzame betoging of schermutselingen en een uiteenstuivende massa. Social distancing met anderhalve meter tussen neus en matrak? Los van het inhoudelijke aspect, door Amsterdams burgemeester Femke Halsema kernachtig samengevat als: “een betoging tegen politiegeweld uiteen laten slaan door de politie, leek me nogal contraproductief”.
“Ja maar die plunderingen!” Niemand vind de plunderingen ok. Moeten ze die daarom telkens expliciet veroordelen? Moet elke voetbalsupporter na elke grote match expliciet het hooliganisme afkeuren, of kunnen we ervan uitgaan dat dat zo is en dat die twee dingen, hoewel ze jammerlijk samenvallen in de dynamiek van “veel volk bij elkaar”, in de kern niets met elkaar te maken hebben? Zet genoeg volk bijeen, en er zullen altijd een paar mediagenieke appels het naar de kloten helpen voor de rest. Of het nu betogers, gele hesjes, voetballiefhebbers of politiemensen zijn; de mand wordt niet gedefinieerd door de paar rotte exemplaren. Zoals de woordvoerder van de politievakbond het samenvatte: “X zijn niet perfect, he. Het zijn ook maar mensen.”
Als een verzuurd getrouwd stel blijven we erin slagen om toch nog ruzie te kunnen maken over standpunten waarover we het in se eens zijn. Blijkbaar doet het teveel pijn om eenzelfde mening te delen met mensen wiens ideologie we afkeuren. Dan proberen we het debat te verschuiven, weg van de essentie. “Racisme is een probleem.” —“Ja maar plunderingen zijn niet ok” “Het klimaat gaat naar de kloten.” —“Ja maar die jongeren zouden beter op school zitten.” Nog een geluk dat de witte mars 25 jaar geleden plaatsvond en niet nu. “Wij zijn tegen kindermisbruik.” —“Ja maar die Paul Marchal moet ook niet te veel zeuren!”
En toch lijkt de eensgezindheid terug te keren. In de nasleep van de betogingen, werd een beeld van Leopold II verwijderd in Ekeren en staan andere koningsbeelden ter discussie. Vlaams-nationalisten en linkse antifascisten strijden zij aan zij, broederlijk verenigd tegen het Belgische koningshuis. Iedereen was het eens: samen kunnen we het! Eendracht maakt macht!
column voor De Standaard, verschenen op 13 juni 2020