Half juni 2015 was het zover: Punk was officieel dood. De hoes van de legendarische Sex Pistols-single “Anarchy in the UK”, siert nu de kredietkaarten(!) van megacorporation Virgin. Never Mind the Bollocks, Here’s the $ex Pistols. Eindelijk het formele overlijdensbericht, zwart op wit. Of toepasselijker nog eigenlijk; full colour op plastic. Punk was eerder al tot in den treure dood verklaard, door Gorki en door lesser gods , maar nimmer zo tastbaar, zo symbolisch, zo perfect uitgevoerd als door Johnny Rotten. Zijn allerlaatste fuck you bewaarde hij voor zichzelf. Een beetje artiest knalt zich na dergelijk hoogtepunt stante pede door het brein of springt van het Hilton, want qua statement geraak je hier nooit nog over. BANG! Zwanenduik. Doek. Applaus! Wikipediapagina bijgewerkt. De volgende!
Ach, ik overdrijf natuurlijk. Punk was al lang dood. Alleen werd het lijk, net als bij sommige Chinese bejaarden, nog een tijdje in de garagediepvriezer bewaard om de pensioenuitkeringen op te strijken in de vorm van royalties. Punk stierf per definitie toen het mainstream werd. Iets wat intussen niet enkel met de muziek is gebeurd, maar ook met het ruwe, brute gedrag. (Of eigenlijk, de schijnbare ruwheid —de paar punkers die ik kende waren poeslieverds, alle stereotypes van The Young Ones ten spijt.) Onder de valse vlag van “assertiviteit” begonnen meer en meer mensen “hun gedacht” te zeggen, aangevoerd door populitici die “durven zeggen wat u denkt”. Eerst nog schoorvoetend op krantensites onder pseudoniemen wier doordachtheid zelden die van hun commentaar overstegen (An Oniem was een fervente bijdraagster). Vervolgens, eens het ijs gebroken en de schaamte weggesmolten, voluit op sociale media. Leve de vrije meningsuiting!
Politiek incorrect werd het nieuwe politiek correct. Maar eerlijk is niet hetzelfde als grof. Met het badwater van de politieke correctheid werd ook het kind van het fatsoen weggegooid. Ruw, bot en onverschillig is al lang niet meer voor stoere durvers; het is mainstream geworden. Niets kleinburgerlijkers dan boertigheid.
Hoe ga je daar als millenniumpunker tegenin? Hoe rebelleer je tegen apathie? Door tegen de bruine stroom in te zwemmen. Door kleine dingen. Door iets simpels als hoffelijkheid op straat. Door letterlijk en figuurlijk deuren open te houden. Daden van kleinburgerlijke ongehoorzaamheid. Door te zeggen: ”Wir schaffen das”. Maar evengoed door als politieman de ballen te hebben om “sorry” te zeggen wanneer er weer iemand al té hardhandig of respectloos wordt gecontroleerd omwille van zijn huidskleur. Fatsoen is het nieuwe punk. Zoals zenboeddhist Tom Hannes het treffend verwoordde: decency is the new punk.
Protesteren tegen het establishment is niet meer in bed blijven liggen zoals John en Yoko maar actie ondernemen waar onverschilligheid regeert, waarvan getuige de vele burgerinitiatieven. Van de duizenden mensen die geld bijlegden om een autootje te kopen voor een elektricien die het zijne zag uitbranden op een vakbondsbetoging, tot het burgerplatform in het Brusselse Maximiliaanpark dat op enkele dagen tijd een warm vluchtelingenkamp uit de grond stampte. “We zijn niet machteloos,” zoals acteur Benedict Cumberbatch stelde in een speech na elke Hamlet-opvoering in Londen over het onfatsoen van de overheid in de vluchtelingencrisis; ”bypass your governments: donate money.”
Normen en waarden variëren tussen samenlevingen en tijdperken, maar eentje is er eigen aan ons hele ras. Eentje zo universeel dat het al duizenden jaren terug te vinden is in elke cultuur en religie. En elke catastrofe, elke historische uitzondering op de regel heeft hem uiteindelijk alleen maar bevestigd: de Gulden Regel. “Behandel anderen zoals je door hen behandeld wil worden.” Anders gezegd: “verplaats jezelf in de andere”. Empathie dus. Stephen Hawking noemde het dit jaar nog de allerbelangrijkste eigenschap voor de toekomst van de menselijke soort. Empathie is het nieuwe rebellie.
Het is 2016. Punk is dood. Lang leve de nieuwe punk!